5.1 De democratische rechtsstaat
- Bescherming democratische rechtsstaat. De Europese Commissie moet veel daadkrachtiger optreden bij schendingen van de rechtsstaat. Op elke schending van de rechtsstaat of fundamentele rechten volgen gelijk strafmaatregelen zoals inbreukprocedures en financiële sancties. Het Europees Parlement krijgt het recht om met een tweederdemeerderheid zelf een inbreukprocedure te starten en zo een lidstaat voor het Hof van Justitie van de EU te dagen.
- Artikel 7-procedure. Er moet een lagere drempel en tijdslimiet komen om sancties op te leggen via de Artikel 7-procedure tegen lidstaten die structureel de rechtsstaat schenden. Uiteindelijk kan een lidstaat door deze procedure stemrecht in de Raad verliezen. We schaffen het vetorecht af waarmee EU-landen dit besluit kunnen blokkeren. Een land dat in de Artikel 7 procedure zit mag geen EU-voorzitter van de Raad worden of meestemmen over deze procedure bij andere landen. Nederland maakt in samenwerking met andere lidstaten een kopgroep om bij schending van de rechtsstaat procedures tegen die lidstaat te voeren.
- Geen geld naar autocraten en mensenrechtenschendingen. Lidstaten die mensenrechten schenden of de rechtsstaat uithollen, ontvangen geen geld van de EU. De mechanismen waarmee dit al mogelijk is, zetten we sneller en breder in. De al bestaande rechtsstaatconditionaliteit zetten we niet alleen in wanneer er sprake is van corruptie, maar bij elke schending van onze democratische waarden uit Artikel 2 van het EU-verdrag. Met een aanpassing van de Financiële Verordening maken we naleving van mensenrechten en de rechtsstaat een voorwaarde voor het gehele EU-budget.
- Mediavrijheid. De Europese wet voor mediavrijheid moet persvrijheid, pluraliteit van het medialandschap en transparantie over media-eigendom verbeteren. Journalisten en hun omgeving mogen niet bespioneerd worden bij hun werk en niet belemmerd worden door rechtszaken op oneigenlijke gronden (SLAPPs). EU-initiatieven voor onafhankelijke kwaliteitsmedia moeten steun bieden in landen waar de mediavrijheid onder druk staat. Bij overnames van mediabedrijven in de EU kijken we kritisch naar de impact daarvan op het medialandschap, om eenzijdige imperiums van mediamagnaten tegen te gaan.
- Grondrechten centraal. Ieder individu in de EU moet zich direct op het Handvest van de Grondrechten kunnen beroepen. De EU moet toetreden tot het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Ook breiden we het mandaat van het Europese Grondrechtenagentschap uit, zodat deze waakhond gelijk kan waarschuwen bij de schending van grondrechten in een EU-land. Bij nieuwe wetsvoorstellen die aan mensenrechten raken krijgt de Europese Commissie verplicht een advies van het Grondrechtenagentschap, zoals de Europese privacytoezichthouder al doet.
- Onafhankelijke rechtsstaat en rechtspraak. Lidstaten moeten de aanbevelingen die elk jaar uit het EU-rechtsstaatrapport voortkomen, veel beter opvolgen. De Europese Commissie moet daar strenger op toezien. Een nieuw EU-mechanisme moet evalueren of rechterlijke beslissingen voldoen aan de juridische standaarden en automatisch erkend kunnen worden door de andere lidstaten, net als het Schengenevaluatiesysteem. Wanneer dit niet het geval is, zetten we justitiële samenwerking stop.
- Sterk en veilig maatschappelijk middenveld. Een Europees fonds voor de democratie moet voorvechters van democratie ondersteunen, vooral de stemmen die het meest kwetsbaar zijn en meervoudige vormen van discriminatie ondervinden. Het gaat bijvoorbeeld om mensenrechtenactivisten, journalisten, ngo’s, LHBTQIA+-activisten, vakbondsleden en vakbondsbestuurders, klimaatactivisten en kritische stemmen in autocratieën. Het wordt makkelijker voor stichtingen om over de grens te opereren.
- Corruptie. De EU intensiveert de strijd tegen corruptie. Rapporten van het Europees bureau voor fraudebestrijding (OLAF) worden standaard openbaar. Ook grijpt de EU in wanneer lidstaten te weinig doen om corruptie, fraude en andere misstanden aan te pakken, bijvoorbeeld via stopzetting van EU-financiering.
- Klokkenluiders. Europa beschermt klokkenluiders actief tegen zowel overheden als bedrijven en personen, inclusief een Europees programma om getuigen te beschermen tegen wraakacties.
- Recht op demonstratie. We staan pal voor het recht op demonstratie. De Europese Commissie houdt strenger toezicht op het gebruik van geweld door politie-eenheden en neemt politiegeweld en andere inbreuken op het demonstratierecht expliciet mee in de jaarlijkse rechtsstaatanalyses en -aanbevelingen.
- Spyware. Er komt een verbod op commercieel gebruik en handel in spyware, zoals Pegasus, en een moratorium op het gebruik van overheden tot er strikte regelgeving is voor alle import en export van spyware. Ook komen er strenge voorwaarden voor het gebruik ervan. De bevoegdheid van opsporingsinstanties om te hacken en spioneren wordt alleen gericht ingezet op basis van concrete verdenkingen of dreigingen, met rechterlijk toezicht en sterke waarborgen.
- Bewaren van gegevens. Grootschalig en willekeurig bewaren van persoonsgegevens staan we niet toe. Metadata over communicatie verdienen dezelfde bescherming als de inhoud ervan. Overheden bewaren zo min mogelijk gegevens over ons, en altijd alleen op individuele basis. We stoppen de aanleg en constante uitbreiding van Europese databases met biometrische gegevens. Ook stoppen we met het bewaren van bijzondere persoonsgegevens (zoals politieke voorkeur, seksuele geaardheid en biometrische gegevens) en gewone persoonsgegevens door politie en justitie zonder concrete verdenkingen of veroordelingen van strafbare feiten.
5.2 Gelijke rechten
- Recht op abortus. We verankeren het bindend recht op abortus in Europese wetgeving en nemen het daarom op in het Handvest van de grondrechten van de EU.
- Stop discriminatie en racisme. Voor discriminatie en racisme, zoals islamofobie, antisemitisme, anti-zwart racisme, afrofobie, antiziganisme, anti-aziatisch racisme, homo- en transhaat en xenofobie is geen plaats in de EU. Er komt één nieuwe overkoepelende Europese antidiscriminatiewet. Het verbod op discriminatie breiden we uit naar sociale zekerheid, onderwijs, gezondheidszorg en de markt voor goederen en diensten. De nieuwe wet moet discriminatie op grond van genderexpressie en genderidentiteit verbieden en het ouderschap binnen niet traditionele gezinnen beschermen. Ook zijn wij tegen het uitsluiten van mensen van werk en ambt op basis van religieuze uitingen, zoals het dragen van een hoofddoek of keppeltje. De Europese Commissie ondersteunt antidiscriminatiebureaus en projecten die discriminatie in de praktijk tegengaan met voldoende financiering.
- Partnerschap en regenboogfamilies. We bieden wettelijke erkenning en bescherming van LHBTQIA+-koppels, meerouderschap, reproductieve rechten en geboortezorg, waarbij regenboogfamilies gelijke toegang krijgen tot zorg. De EU zet zich in voor het afschaffen van wettelijke discriminatie van niet-heterostellen ten opzichte van heterostellen. De EU verzekert erkenning van ouderschap in alle lidstaten, ook in het geval van families met LHBTQIA+-ouders of gedeeld (meer-)ouderschap.
- Bescherming LHBTQIA+-gemeenschap. Voor wetten die inclusie en acceptatie van LHBTQIA+-personen tegengaan is in de EU geen ruimte. De Europese Commissie moet dit soort wetten tegengaan door middel van inbreukprocedures en het stopzetten van EU-financiering. In heel Europa strijden we voor transrechten op basis van zelfbeschikking, zoals de mogelijkheid tot aanpassing van genderregistratie en het recht op toegang tot transzorg. Daarnaast pleiten we binnen de EU en internationaal voor het afschaffen van genderaanduididingen in identiteitsdocumenten. De Europese Unie verbiedt conversiepraktijken en niet-noodzakelijke medische behandelingen van intersekse personen zonder hun eigen toestemming.
- Sekswerk. Sekswerkers moeten veilig en gezond hun werk kunnen doen, zonder gediscrimineerd en gecriminaliseerd te worden. De EU stimuleert initiatieven die de positie van sekswerkers versterken en ontwikkelt nieuw beleid in goed overleg met de sekswerkers zelf.
- Toegankelijkheid. We verbeteren de toegang van mensen met een beperking tot de openbare ruimte en publieke diensten. De Europese Commissie ziet toe op invoering van de Europese gehandicaptenkaart en wederzijdse erkenning in alle landen.
- Emancipatie op de werkvloer. De EU zorgt met bindende regels, waaronder quota, voor een evenredige vertegenwoordiging van mannen, vrouwen en minderheden op de werkvloer en in besturen. We blijven ons inzetten voor het dichten van de loonkloof.
- Buitenlandse beïnvloeding en antidemocratische bewegingen. Om de opkomst van ultraconservatieve en antidemocratische bewegingen die de rechten van vrouwen en minderheden in willen perken tegen te gaan, is meer onderzoek nodig naar de strategieën en financiering van deze bewegingen. Op basis van deze onderzoeken nemen we maatregelen, zoals aangescherpte transparantie- en financieringsregels voor politieke partijen. Er mag geen EU-geld gaan naar organisaties die het Handvest van de grondrechten van de EU niet respecteren.
- Seksuele en reproductieve gezondheid en rechten. We versterken seksuele en reproductieve gezondheid en rechten door seksuele en reproductieve gezondheidszorg in alle EU-lidstaten te waarborgen. De EU heeft hier een belangrijke rol in op gebied van financiering en coördinatie.
- Goede zorg voor minderheidsgroepen. Om onderdiagnosticering of misdiagnosticering tegen te gaan, wordt meer geld vrijgemaakt voor onderzoek naar medische problemen en ziektes die bij sommige minderheden voorkomen.
- Transnationale adoptie. De EU zet zich in om misstanden en systeemfouten op het gebied van transnationale adoptie tegen te gaan, bijvoorbeeld door hier onderzoek naar te Verkiezingsprogramma GroenLinks-PvdA 49 Europese Parlementsverkiezingen 2024 doen en problemen centraal te registreren. De EU kaart schadelijke uitwassen en systematische problemen van transnationale adoptie aan bij lidstaten en landen van herkomst.
5.3 Leiderschap in de digitale wereld
- Online haat en desinformatie. De Europese Commissie handhaaft de nieuwe Europese internetregels streng. We stoppen desinformatie en haat als verdienmodel en treden op tegen polariserende aanbevelingsalgoritmen op sociale media gebaseerd op clicks, interactie en ophef. De Commissie stelt hiervoor aanvullende handhaafbare verplichtingen voor platforms, in plaats van de huidige self-assessments en te zwakke gedragscode desinformatie.
- Stop verslavend ontwerp. De Europese Commissie komt met regels tegen verslavend ontwerp om smartphone- en socialemediaverslaving tegen te gaan. Hierbij verbieden we verslavende ontwerpfuncties, te beginnen met de meest verslavende elementen. Er komt een recht om niet gestoord te worden, waarbij notificaties, ontvangstvinkjes en andere afleidingen standaard uit staan.
- Europese digitale toezichthouder. Grote techbedrijven mogen niet langer de regels omzeilen. Er komt een Europese digitale toezichthouder met serieuze tanden, kennis en budget die toezicht houdt op de grootste techbedrijven. Deze toezichthouder handhaaft alle Europese digitale wetten.
- Kunstmatige intelligentie (AI) reguleren. We handhaven de AI-wet streng en zorgen ervoor dat lidstaten deze snel implementeren. De wet bevat regels voor kunstmatige intelligentie met hoog risico, zoals op scholen, bij zorgverzekeraars, bij banken en bij overheden, en regels voor AI systemen getraind op heel veel data, zoals ChatGPT en chatbots. Ook komt er een mensenrechtentoets. AI-systemen die deepfakes, afbeeldingen, teksten en geluidsfragmenten genereren, geven deze straks automatisch een herleidbaar watermerk of label. Zo valt te verifiëren of een afbeelding niet ‘echt’ is.
- Onethische technologie. We stellen duidelijke grenzen aan onethische technologieën die discriminatie, mensenrechtenschendingen of surveillance in de hand werken. We stoppen in heel de EU volledig met het gebruik van risicoprofilerende algoritmen om zogenaamd gedrag, fraude of criminaliteit te ‘voorspellen’ of ‘op te sporen’ op basis van persoonsgegevens van mensen, zoals we zagen in het toeslagenschandaal. We strijden tegen gezichtsherkenning, gedragsherkenning en andere biometrische surveillance in de publieke ruimte. Het verbod op emotieherkenningssoftware op school en op werk breiden we uit naar een geheelverbod, inclusief op het gebruik door de politie en aan de grens. AI-systemen die deepfakes van personen genereren worden geheel verboden.
- Digitale autonomie. De EU gaat grootschalig investeren in onze eigen digitale infrastructuren, zoals een digitaal ecosysteem, cloudopslag, onderwijssoftware en communicatiediensten waarvan het beheer niet in commerciële handen is. Dit digitale ecosysteem wordt een vervanging voor bestaande sociale media, platformdiensten en cloudopslag. De EU is zo snel mogelijk digitaal autonoom: essentiële digitale infrastructuren worden publiek of coöperatief beheerd en mogen niet afhankelijk zijn van grote commerciële techbedrijven. Hiervoor komt er een Europees public tech fonds. Bij deze publieke aanbestedingen staat niet de laagste prijs, maar ook langetermijncontrole over het eindresultaat, privacyvriendelijkheid, voldoen aan open standaarden en duurzaamheid voorop.
- Opensourcesoftware. De EU legt vast dat software die in opdracht van een overheid ontwikkeld of medegefinancierd wordt altijd onder vrije en open licenties wordt gepubliceerd. Dat maakt overheden minder afhankelijk van techgiganten en stimuleert voornamelijk Europese kleine en middelgrote IT-bedrijven die deze software op een open manier ontwikkelen en onderhouden. Overheden worden ook aangemoedigd om bestaande opensourcesoftware te gebruiken.
- Macht Big Tech. De Europese Commissie treedt op tegen de machtsposities van Big Tech met sterke handhaving van de mededingingsregels. Ook moet de Commissie makkelijker op kunnen treden tegen killer acquistitions, waarbij techgiganten kleinere concurrenten opkopen voordat ze groot worden. Overnames waarbij te veel macht en data bij een bedrijf komen te liggen, zoals Facebook/Whatsapp, staan we nooit meer toe. Waar nodig breken we techgiganten op. We segmenteren de online advertentiemarkt.
- Bescherming internetgebruikers. We bouwen aan een internet waar je niet wordt gevolgd en waar je data niet wordt verkocht aan de hoogste bieder. Zelfbeschikking en privacy staan voorop. We maken ons hard voor een verbod op de handel in en met persoonsgegevens, zoals het real-time bidding voor online advertenties. We stoppen online tracking voor gepersonaliseerde advertenties en gaan over naar privacyvriendelijke alternatieven. Gepersonaliseerde algoritmen op basis van tracking moeten standaard uit staan, en op termijn worden verboden. Gebruikers moeten meer controle en keuze krijgen over wat zij online zien krijgen en uit andere algoritmes kunnen kiezen. Platforms moeten stoppen met het illegale “pay or okay” model.
- Interoperabiliteit. De EU ziet erop toe dat je binnenkort daadwerkelijk tussen online berichtendiensten, bijvoorbeeld tussen Whatsapp en Signal, berichten kunt sturen, zoals vastgelegd in de nieuwe Europese Wet digitale markten. Hetzelfde moet mogelijk worden voor socialemediaplatforms. Contact met gebruikers op andere platforms moet zo makkelijk mogelijk gemaakt worden en deze opties mogen niet verborgen worden.
- Encryptie. De EU bevordert de ontwikkeling en het gebruik van sterke encryptie – open source en zonder ‘achterdeurtjes’ – om communicatie te beveiligen. We gaan nooit akkoord met voorstellen om encryptie te breken, af te zwakken of te omzeilen, zoals client-side scanning.
- Toegang tot het internet. Internet is een nutsvoorziening. De EU zorgt ervoor dat iedereen toegang tot fatsoenlijk, betaalbaar en snel internet krijgt. Ook stimuleert de EU dat er manieren zijn om gratis en veilig het internet te gebruiken, bijvoorbeeld in publieke instellingen zoals de bibliotheek. We dwingen de regels voor het toegankelijk maken van overheidswebsites af.
- Kinderen online. We garanderen de privacy en veiligheid van kinderen online. Sites, games en apps gericht op kinderen moeten standaard veilige instellingen invoeren, zoals een uniforme meldknop om wangedrag te melden. Leeftijdsverificatie mag alleen op een privacyvriendelijke manier, waarbij platforms alleen de leeftijd verifiëren zonder toegang tot andere gegevens.
5.4 Een betere EU
- Brussel. Aan de maandelijkse verhuizing van het Europees Parlement tussen Brussel en Straatsburg komt een einde. Het Parlement krijgt één vergaderlocatie: Brussel.
- Conventie. Als we Europese verdragen herzien, dan moet dit gebeuren door een openbare Conventie. Binnen deze Conventie maken wij ons sterk voor afschaffing van vetorecht bij onder meer belastingen, defensie en buitenlandbeleid. Ook verbeteren we de Artikel 7-procedure. Daarnaast moet het Europees Parlement het formele recht krijgen om individuele Eurocommissarissen weg te sturen, in plaats van alleen de complete Europese Commissie. Verder krijgt het Europees Parlement initiatiefrecht.
- Belangenverstrengeling tegengaan. We scherpen de gedragscode voor Europarlementariërs aan, inclusief een verbod op betaalde bijbanen, om belangenverstrengeling tegen te gaan. Toezicht op deze gedragscode wordt verscherpt. Er komt daarnaast een verbod en streng toezicht op draaideurlobbyisme van oud-Europarlementariërs, Eurocommissarissen en ministers. Bij vertrek naar de private sector werken we met afkoelperiodes voor afzwaaiende Europarlementariërs en andere EU-functionarissen.
- Jongerenparticipatie. Bij ingrijpende voorstellen zorgen we ervoor dat het Europees Parlement wetsvoorstellen toetst aan de gevolgen voor toekomstige generaties. Door de zogeheten generatietoets in te voeren, zorgen we ervoor dat jongeren zich gehoord voelen en er voor hen duurzaam beleid wordt gemaakt. Door jongeren actief te betrekken bij de politiek, zorgen we ervoor dat de stem van toekomstige generaties meegenomen wordt in beleid.
- Stemgerechtigde leeftijd voor de Europese verkiezingen naar 16 jaar. We verlagen de stemgerechtigde leeftijd voor de Europese verkiezingen naar 16 jaar.
- Schimmige lobby aanpakken. Er komt één nieuw verplicht lobbyregister dat gaat gelden voor het Europees Parlement, de Europese Commissie en de Raad, inclusief Permanente Vertegenwoordigingen. Iedere Europese wet krijgt een appendix waarin staat welke lobbyisten input hebben gegeven. We schaffen toegangspassen af waarmee lobbyisten te pas en te onpas het Europees Parlement in- en uitlopen. De EU neemt maatregelen tegen de grote invloed van fossiele lobby op Europese besluitvorming en internationale klimaatonderhandelingen, net zoals dat het geval is bij tabakslobby.
- Financiële transparantie en toezicht. We voeren verplichte financiële declaraties in voor Europarlementariërs en Eurocommissarissen. Om transparantie te bevorderen en corruptie tegen te gaan, registreren we de bezittingen van Europarlementariërs en Eurocommissarissen aan het begin en aan het einde van hun termijn. Zij worden ook verplicht een verantwoording van hun onkostenvergoeding openbaar te maken, die alleen bedoeld is om werkgerelateerde kosten in hun lidstaat te dekken. Niet-besteed geld moet worden teruggestort.
- Ethische commissie. Er komt een ethische commissie (‘EU ethics body’) voor alle EUinstellingen. Deze commissie kan onderzoeken starten naar EU-politici en EU-ambtenaren bij aanwijzingen van onethisch gedrag. Daar moeten serieuze consequenties en stevige sancties aan verbonden zijn, zoals boetes, schorsingen en waar nodig ontslag.
- Transparantie. De Europese wetgevingsprocedure wordt transparanter door documenten uit de onderhandelingen en verslagen uit de Raadswerkgroepen openbaar te maken, net als verslagen van de Raad. Ook verbeteren we de Europese wet openbaarheid bestuur (Eurowob) en breiden we deze wet uit naar alle EU-instellingen. Actieve openbaarmaking van documenten via toegankelijke platforms wordt de regel.
- Tegengaan fraude en corruptie. Deelname van een land aan het Europees Openbaar Ministerie, dat fraude met Europese gelden kan vervolgen, is verplicht voor het ontvangen van Europese subsidies. Lidstaten moeten verplicht zijn jaarlijks de rechtmatigheid aan te tonen van de besteding van EU-gelden. Doen ze dat niet, dan worden subsidies stopgezet. Eindontvangers van Europese fondsen publiceren we in een openbaar digitaal toegankelijk overzicht. De Europese Rekenkamer breidt ook de doelmatigheidscontroles van Europees beleid uit. Op die manier versterkt de Rekenkamer haar functie van waakhond en brengt het in kaart of publiek geld effectief besteed wordt.
- Zwangerschapsverlof. Als je als Europarlementariër van een kind bevalt, is er geen regeling om op afstand te stemmen of tijdelijk vervangen te worden. Wij willen dat Europarlementariërs tijdelijk vervangen kunnen worden bij zwangerschap of bij ziekte, net zoals dat kan in de Tweede Kamer.
- Kleinere Commissie. We zoeken naar manieren om de Europese Commissie kleiner te maken, bijvoorbeeld door middel van een roulatiesysteem tussen lidstaten. We streven naar nieuwe structuren waarin alle lidstaten zich vertegenwoordigd voelen maar besluitvorming effectief blijft, vooral met het vooruitzicht op uitbreiding.
5.5 Een veilige samenleving
- Europol en Eurojust. Europol en Eurojust krijgen voldoende slagkracht om de strijd tegen georganiseerde misdaad, extremisme, kindermisbruik en terrorisme te ondersteunen, onder meer via het opzetten van gezamenlijke onderzoeksteams.
- Online criminaliteit. Online misdaad blijft te vaak onbestraft. Er komen sterkere Europese samenwerkingsverbanden om online misdaad en criminaliteit aan te pakken. Zo worden de daders van bijvoorbeeld online haat en bedreigingen, de verspreiding vanmedia-gebaseerd seksueel misbruik, de verspreiding van kindermisbruik materiaal en cyberoplichting eerder opgespoord en effectief aangepakt. Bescherming van grondrechten wegen we hierin altijd mee.
- Cyberveiligheid. Samen met bondgenoten werken we aan de bescherming van fysieke en digitale infrastructuur tegen sabotage, aan de afweer van spionage en desinformatiecampagnes en aan de versterking van cyberveiligheid. Als overheden of bedrijven weet hebben van kwetsbaarheden in bepaalde software, moeten zij dit verplicht Europees melden.
- Tegengaan gendergerelateerd geweld. We vechten voor vergaande regelgeving over het tegengaan van gendergerelateerd geweld, zodat slachtoffers in de hele EU dezelfde bescherming krijgen. In deze wetgeving nemen we ook verkrachting en femicide op. Het verbod op genitale verminking blijft in stand. De Istanbul-conventie moet zo snel mogelijk door alle EU-lidstaten worden geratificeerd.
- Haatzaaien en haatmisdrijven strafbaar. Het verspreiden van haat en oproepen tot geweld tegen minderheden moet in heel de EU strafbaar worden door deze misdrijven toe te voegen aan de lijst met EU-misdaden.
- Bestrijding van extremisme en terrorisme. Extremisme en terrorisme bestrijden we in het kader van een Europees strafrechtelijk beleid, waar preventie en resocialisatie duidelijk onderdeel van uitmaken. Hierbij is opsporing altijd gericht en gaan we nooit over tot massasurveillance of onnodige dataretentie.
- Europees Openbaar Ministerie. We breiden het takenpakket van het Europees Openbaar Ministerie (EOM) uit met andere grensoverschrijdende delicten zoals georganiseerde misdaad, terrorisme en kindermisbruik. Alle EU-lidstaten worden verplicht deel te nemen aan het EOM. Het budget en de capaciteit van het EOM moeten omhoog. Dit gaat gepaard met stevig rechterlijk en parlementair toezicht.
- Vuurwapens. Het bezit van automatische en semi-automatische vuurwapens moet volledig worden verboden in de EU.
- Witwassen en financiering van terrorisme tegengaan. Om witwassen en terrorismefinanciering tegen te gaan, moeten EU-lidstaten meer samenwerken en strenger kijken naar transacties van het grootkapitaal. De nieuw op te richten Europese anti-witwasautoriteit (AMLA) moet Europese samenwerking aanjagen en tegelijkertijd waken over de bescherming van fundamentele rechten.
- Kindermisbruik tegengaan. Er komt een nieuw EU-centrum kindermisbruik dat kennis deelt, internationale samenwerking verbetert en operaties coördineert. De EU zet in op stevigere politiesamenwerking om internationale kindermisbruiknetwerken op te rollen en zorgt ervoor dat er toegewijde politieteams op nationaal niveau komen voor internationale operaties op het dark web en het internet. We zetten ook in op preventie door middel van steun aan hulpcentra en de beschikbaarheid van therapie.
- Geen massasurveillance. Opsporing moet altijd gericht en effectief zijn en plaatsvinden met bescherming van mensenrechten. We verzetten ons tegen vormen van massasurveillance, waarbij overheden mensen zonder duidelijke reden of waarborgen kunnen volgen, bespioneren of data over iemand verzamelen of opslaan. Waar we gegevens uitwisselen, is het uitgangspunt dat we dit doen via veilige omgevingen, zoals end-to-end-encryptie.
- Aanpak etnisch profileren. De EU zet zich proactief in om etnisch profileren bij politie en gendarmeriemachten in alle lidstaten aan te pakken.
5.6 Onderwijs en cultuur
- Uitwisseling. Het Erasmus+-uitwisselingsprogramma moet toegankelijker en inclusiever worden. Het programma wordt beschikbaar voor alle opleidingsniveaus, inclusief middelbare scholen, beroepsopleidingen en tijdens de professionele loopbaan. Hiervoor worden beurzen beschikbaar gesteld, vooral voor mensen met een klein budget, en wordt het budget aanzienlijk verhoogd. We onderzoeken of Erasmus+ voor mbo’ers op een andere manier ingericht kan worden met meer budget, zodat het aantrekkelijker wordt om deel te nemen. Het is belangrijk dat we de informatievoorziening verbeteren en aanmeldprocedures versimpelen.
- Erkenning diploma’s. De EU werkt verder aan de wederzijdse erkenning van diploma’s en certificaten van binnen en buiten de EU, zodat mensen binnen de EU makkelijker over de grens kunnen studeren en werken. Er moeten specifieke afspraken komen om ook middelbare beroepsopleidingen en -diploma’s op elkaar af te stemmen.
- Investeren in polytechnisch onderwijs. Opleidingen moeten verbreed worden op het gebied van chemie, werktuigbouw en elektrotechniek, zodat technische vakmensen makkelijker over de grenzen van hun oude werkgebied kunnen kijken en innovatieve oplossingen bedenken die de energietransitie hard nodig heeft.
- Investeren in taal- en cultuuronderwijs. De EU gaat fors meer investeren in toegankelijke taallessen, kunst- en cultuuronderwijs en een divers Europees talenaanbod in onderwijsinstellingen. Ook komt er meer aandacht voor professionele kunst- en cultuureducatie. Hierdoor kunnen studenten in uiteenlopende talen en culturele vaardigheden afstuderen.
- Academische vrijheid. De EU moet de academische vrijheid actief blijven bevorderen. Die staat steeds sterker onder druk in landen als Hongarije. Wanneer de onafhankelijkheid van onderwijsinstellingen in het geding komt, moeten Europese onderzoeks- en onderwijssubsidies voor deze lidstaten worden gekort.
- Publiek geld naar publieke kennis. Innovaties gefinancierd met belastinggeld moeten altijd publiek beschikbaar zijn als het geen persoonlijke data betreft. Ook data verzameld in de publieke ruimte moet openbaar zijn. Deze publieke beschikbaarheid moet toegankelijk zijn via de officiële website van de EU.
- EU-museumkaart. Er komt een Europese museumkaart, zodat je voor een vaste lage prijs naar alle musea in de EU kunt. Tot je 26e is een museumbezoek met deze kaart gratis. Er wordt onderzocht hoe de reeds bestaande (private) museumkaarten aan kunnen sluiten bij dit initiatief om zo in heel Europa geldig kunnen worden.
- Europese producties. De EU bevordert Europese film-, televisie-, dans-, muziek- en theaterproducties, culturele festivals, literaire vertalingen, ander cultureel erfgoed en de digitalisering van musea en archieven. De EU stimuleert de internationale culturele interactie van al deze disciplines. Er wordt hiervoor voldoende budget beschikbaar gesteld.
- Geoblocking. We stoppen met het blokkeren van het online streamen van bijvoorbeeld films, series en sport op basis van je locatie. De Europese Commissie herziet daarbij het huidige systeem van medialicenties dat gebonden is aan landsgrenzen.
- Auteursrecht. We zetten ons in voor auteursrechtenregels waarin de belangen van makers en gebruikers op gelijke voet staan. We verkorten de lange termijnen voor auteursrecht. De herziening van het Europese auteursrecht moet zich richten op het beschermen van informatievrijheid en informatie-uitwisseling, het beëindigen van het downloadverbod, en het invoeren van een brede vrijstelling voor thuiskopie. We strijden tegen algemene uploadfilters.
- Streamingsdiensten stimuleren lokale cultuur. Naar Nederlands voorbeeld moeten de grootste streamingsdiensten in heel de EU verplicht een percentage van hun omzet investeren in producties in de landen waar ze actief zijn. Zo dragen deze grote bedrijven bij aan het koesteren van de lokale kunstsector en promoten van regionale cultuur en artiesten.
- Bescherming makers tegen (tech)bedrijven. Makers verdienen eerlijke vergoedingen voor hun artistieke prestaties. Wij strijden tegen oneerlijke praktijken, zoals gedwongen overdracht van intellectuele eigendomsrechten en wurgcontracten. We versterken de positie van makers, zoals auteurs, acteurs, musici en journalisten, ten opzichte van grote techbedrijven, mediaplatforms en productie-instellingen. Ook beschermen we makers bij de ontwikkeling van generatieve AI. We zorgen ervoor dat zij niet met lege handen tegenover grote (tech)bedrijven komen te staan en hun bestaande rechten op een toegankelijke en snelle manier in kunnen roepen.
- Een sociale cultuursector. Aan het verstrekken van Europese subsidies op kunst- en cultuurgebied, stellen we strenge sociale voorwaarden. Er komen bindende eisen ten aanzien van eerlijke betaling, goede werkomstandigheden en bij eventuele intieme situaties is er verplicht een intimiteitscoördinator aanwezig. We hanteren daarbij fair pay en fair practice als norm.
- Ticketverkoop. Er komen Europese regels die de exclusieve doorverkoop van kaartjes voor een concert, evenement of festival via een platform tegen excessieve administratiekosten aan banden leggen. Ook werken we aan een alternatief Europees publiek systeem waar alle cultuurinstellingen kaartjes kunnen verkopen. Hierin kun je in een oogopslag zien wat er in je stad, regio of land te doen is.
- Europees Cultuurfonds. We breiden het bestaande Creative Europe fonds substantieel uit. Met dit fonds zorgen we voor structurele subsidies voor artiesten, kunstenaars, literaire vertalers, muziekscholen en andere culturele instellingen in de EU. Het fonds steunt in het bijzonder de Europese culturele uitwisseling en cultuur in de regio. We besteden aandacht aan diversiteit en inclusie in het aanbod. Het fonds biedt makers ondersteuning bij het opzetten en vinden van betaalbare werkruimtes ter versterking van sociale samenhang.
- Roofkunst. Lidstaten die roofkunst in bezit hebben, worden verplicht zich actief in te zetten deze terug te geven. Hierbij is onderhandeling mogelijk, maar moeten de wensen van de rechtmatige eigenaren leidend zijn.
- Europees burgerschap voor iedereen. We bevorderen kennis over de EU en haar democratische instituties door het stimuleren van Europese burgerschapslessen. De Europese democratie is momenteel onvoldoende verbonden met haar burgers. Dit is deels te danken aan een gebrek aan kennis over het werken van de EU onder deze burgers. We stellen lesmateriaal over de Europese Unie voor het onderwijs beschikbaar