3.4 We helpen mensen met problematische schulden

• Aanpak niet-gebruik van inkomensondersteunende regelingen. Zolang er nog toeslagen bestaan, gaat de overheid mensen actief benaderen om hen te doen toekomen waar zij recht op hebben. Dat doet ze door bestanden en gegevens slim te koppelen – met een wettelijke grondslag en aandacht voor de bescherming van persoonsgegevens. Dit gebeurt bij life-events, zoals verlies van werk, geboorte, scheiding, verhuizing of overlijden. Ook zetten we verder in op gemeentelijke loketten waar mensen in één keer overzicht krijgen van waar zij recht op hebben en waar ze alle regelingen in één keer en met één formulier kunnen aanvragen. Al deze communicatie moet op B1-taalniveau zijn, ook richting niet-rechthebbenden. We zorgen dat de Belastingdienst, Toeslagen en UWV hier ook stappen in zetten. De grote groep minima die geen aangifte doet voor de inkomstenbelasting wordt voortaan proactief benaderd door de fiscus als ze geld terugkrijgen over de afgelopen vijf jaar.
• Vast betalingsmoment. Uitkeringen, toeslagen en andere vormen van inkomensondersteuning worden voortaan op één vast moment uitbetaald. De zorgpremie, gemeentelijke- en waterschapsbelasting, huren bij corporaties, verzekeringen, gas, licht en water en betalingsregelingen bij de Rijksincassodienst worden zoveel mogelijk op één vast moment geïnd. Als het betalingsmoment in de feestdagen valt, krijgen mensen hun inkomen daarvoor en niet daarna.
• Schulden voorkomen. We leggen consumentenkredieten en woekerrentes aan banden omdat deze mensen veel te vaak in de schulden brengen. Bij Buy Now Pay Later (BNPL) leggen we vast dat minimaal een derde van de aankoopprijs vooraf wordt betaald. In fysieke winkels verbieden we BNPL, de minimumleeftijd verhogen we naar 21 jaar, we maximeren het rentetarief dat gevraagd mag worden en we verplichten dat BNPL-diensten transparant zijn over hun verdienmodel. Als bedrijven niet aantoonbaar hebben gecontroleerd of mensen de aankopen wel konden betalen en de minimumleeftijd hebben, vervalt de schuld. Ook komt er meer aandacht voor financiële educatie op scholen, zodat jongeren leren verantwoord om te gaan met geld.
• Een overheid die meer schuldenleed voorkomt. We stoppen de handel in schulden door incassobureaus. Daarnaast verlagen we de maximale incassokosten en rente op krediet. Deurwaarders brengen we in overheidsdienst, waarbij we zorgen dat mensen voortaan te maken hebben met één deurwaarder die per regio opereert, in plaats van tien verschillende. Deurwaarders krijgen een wettelijke taak om schulden te helpen voorkomen en we verplichten hen om melding te maken bij de gemeentelijke schuldhulp, net zoals dat geldt voor verhuurders, energie- en waterbedrijven en zorgverzekeraars, zodat mensen snel hulp krijgen.
• Schulden bij de overheid. Overheidsinstanties stoppen met excessieve boetes op wanbetaling, en er komt één Rijksincassodienst die betalingen int voor de Belastingdienst, het UWV, SBV, DUO, het CAK, CJIB, waterschappen en gemeenten. Er komt een portaal voor alle openstaande boetes, schulden, heffingen en dagvaardingen. Zorgverzekeraars dragen klanten met een betaalachterstand niet langer over naar het CAK, maar aan de gemeente die op haar beurt achterhaalt wat er speelt en schuldhulp aanbiedt.
• Geen winst op menselijk leed. Schuldhulpverlening mag alleen nog worden uitgevoerd door partijen zonder winstoogmerk. Zo voorkomen we dat mensen in een hopeloze situatie ten prooi vallen aan ‘hulpverleners’ die uit zijn op winstbejag. Het financieringsstelsel gaat op de schop, zodat mensen niet meer hun eigen bewindvoering hoeven te financieren vanuit de bijzondere bijstand.
• Betere aanpak van problematische schulden. We moedigen mensen aan om hulp te vragen bij schulden. We voeren een landelijke pauzeknop in: zodra je hulp vraagt, gaat de inning van nieuwe schulden op pauze. Wanneer iemand schuldhulp accepteert, vervalt beslag op loon, goederen of uitkering. Iedereen die onder het sociaal minimum dreigt te komen door schulden, krijgt automatisch recht op een betalingsregeling. Gemeenten krijgen meer bevoegdheden om deze betalingsregelingen af te dwingen bij schuldeisers. Wanneer twee derde van de schuldeisers akkoord is, maken we de schuldenregeling bindend. Om ervoor te zorgen dat mensen niet door het ijs zakken, verhogen we de beslagvrije voet tot het sociaal minimum en helpen we mensen met de afbetaling van problematische schulden. Als dat nodig is, bieden we ze een traject richting opleiding, werk of vrijwilligerswerk. Er komen landelijke richtlijnen voor de organisatie van nazorg, gemeenten krijgen daarvoor meer middelen. We onderzoeken de mogelijkheid voor een generaal pardon en stellen hier een commissie voor in. Huisuitzettingen, zowel door woningcorporaties als particuliere verhuurders, kunnen enkel nog wanneer er sprake is van criminele activiteiten en niet meer vanwege betaalachterstanden. Het afsluiten van gas, water en licht wordt verboden.