Een rechtvaardig, humaan en realistisch asielbeleid

6.6 Een rechtvaardig, humaan en realistisch asielbeleid

• Veilige routes. Voor vluchtelingen zorgen we voor meer veilige en legale migratieroutes, zodat zij niet langer genoodzaakt zijn om irreguliere en levensgevaarlijke tochten te ondernemen. De EU zet veel meer in op hervestiging, waarbij de Verenigde Naties ter plekke in de regio de meest kwetsbare vluchtelingen selecteert en hen veilig naar Europa brengt. We maken hierover jaarlijkse afspraken in de EU op basis van de aanbevelingen van de vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties (UNHCR) en de Europese Commissie ziet erop toe dat lidstaten zich aan deze afspraken houden. We willen elk jaar een grote groep kwetsbare vluchtelingen opnemen.
• Gemeenschappelijk Europees Asielstelsel. We streven naar meer gelijkheid tussen lidstaten als het gaat om de behandeling van en verantwoordelijkheid voor asielzoekers, duidelijke afspraken over een evenredige verdeling van vluchtelingen en afspraken over terugkeer met herkomstlanden. Zo voorkomen we een ‘race naar de bodem’, waarbij lidstaten asielzoekers slechter behandelen in de hoop dat ze in een ander land asiel aanvragen.
• Eerlijke spreiding van asielzoekers. We spreiden asielzoekers evenredig over de lidstaten, waarbij we rekening houden met de draagkracht van samenlevingen en met de belangen van de asielzoeker, zoals al aanwezige familieleden in een opvangland. De huidige regels, die het land van eerste binnenkomst verantwoordelijk maken, werken het eerlijk verdelen van asielzoekers over de lidstaten tegen. Europese lidstaten moeten gezamenlijk verantwoordelijkheid nemen over de opvang van vluchtelingen. We spreken ons uit tegen de mogelijkheid om verplichtingen af te kopen of mensen in maandenlange procedures aan de Europese buitengrens vast te zetten.
• Gelijke kans op asiel. Om iedereen een gelijke kans op asiel te garanderen, in welke lidstaat ze ook asiel aanvragen, ontwikkelen we op Europees niveau eenduidige en transparante landeninformatie met aanbevelingen voor de beoordeling van een asielverzoek.
• Kinderen mogen niet in detentie terechtkomen. We staan voor het recht op gezinsleven en scheiden kinderen niet van hun familie. We waarborgen de belangen van alleenstaande kinderen in de asielprocedure door hen een voogd aan te wijzen. Ze krijgen snellere procedures en kinderen die jonger zijn dan 12 jaar stellen we niet bloot aan verhoren van overheidsinstanties. Kinderen sluiten we nooit op.
• Eerlijke, snelle en gelijke procedures. Iedere asielzoeker heeft recht op een fatsoenlijke asielprocedure. Mensen uit veilige herkomstlanden krijgen een snelle doch zorgvuldige procedure aan de buitengrens. Opvang vindt altijd plaats met respect voor de Europese Opvangrichtlijn. Tijdens de procedure hebben asielzoekers recht op rechtsbijstand, het recht op beroep en andere waarborgen die in het Europese recht zijn vastgelegd. Niemand wordt teruggestuurd naar een land waar het voor deze persoon onveilig is. De Europese Commissie grijpt consequent in wanneer een lidstaat zich niet aan deze regels houdt door middel van inbreukprocedures en het inhouden van Europees geld voor die landen.
• Voldoende humane opvangcapaciteit. We investeren in voldoende en menswaardige capaciteit voor asielopvang en bieden extra ondersteuning aan de zuidelijke EU-lidstaten waar nodig. Het Europees Asielagentschap ziet erop toe dat de rechten van asielzoekers volledig worden nageleefd. We zorgen voor voldoende (psychische) gezondheidswerkers, tolken en advocaten op plekken waar asielzoekers aankomen. We voorkomen mogelijke overlast – vaak door de kleine groep asielzoekers die geen enkel perspectief heeft op asiel – met kleinschalige opvang en snelle, zorgvuldige procedures. Wanneer er toch sprake is van overlast pakken we overlastgevers strenger aan en zorgen we dat zij zo snel mogelijk terugkeren naar hun herkomstland als ze uitgeprocedeerd zijn. We versterken de positie van LHBTQIA+-personen met veilige opvanglocaties voor deze groep.
• Overlast voorkomen. We voorkomen mogelijke overlast – vaak door de kleine groep asielzoekers die weinig perspectief heeft op asiel – met kleinschalige opvang en snelle, zorgvuldige procedures. Wanneer er toch sprake is van overlast pakken we overlastgever streng aan en zorgen we dat zij zo snel mogelijk terugkeren naar hun herkomstland als ze uitgeprocedeerd zijn.
• LHBTQIA+-vluchtelingen. We versterken de positie van LHBTQIA+-vluchtelingen met veilige opvanglocaties voor deze groep. EU-landen bieden altijd bescherming aan mensen die bedreigd worden vanwege hun geslacht, genderidentiteit of seksuele gerichtheid.
• Effectief terugkeerbeleid. Wie na een procedure niet mag blijven in de EU, moet sneller terugkeren naar het land van herkomst. Daarom willen we serieuzer werk maken van overeenkomsten met herkomstlanden in EU-verband. Het respecteren van mensenrechten en veiligheid staat hierbij voorop. Deze landen bieden we een overtuigend aanbod waarvan beide landen profiteren, zoals werkvisa voor legale migranten of studievisa en beurzen voor studenten. We stimuleren vrijwillige terugkeer met terugkeer- en re-integratieprogramma’s – inclusief psychische hulpverlening waar nodig – en verbeteren de samenwerking tussen de betrokken instanties om terugkeer effectiever uit te voeren. Detentie van uitgeprocedeerde asielzoekers is onwenselijk en accepteren we alleen als laatste middel, onder strikte voorwaarden en voor zo kort mogelijke tijd. Lidstaten moeten verplicht investeren in alternatieven voor detentie, zoals een meldplicht.
• Internationale migratieafspraken. Om vluchtelingen in buurlanden beter te beschermen, veilige routes mogelijk te maken, terugkeerafspraken te maken of irreguliere migratie te ontmoedigen, kunnen migratieafspraken met derde landen nodig zijn, mits aan strikte voorwaarden is voldaan. Zulke afspraken maken we alleen als vluchtelingen in deze landen veilig zijn, hun mensenrechten worden gerespecteerd en zij een bestaan kunnen opbouwen. Er komen geen schimmige en onzuivere migratiedeals meer die als doel hebben om te voorkomen dat mensen naar Europa vluchten en waarbij de rechten van migranten op grove wijze geschonden worden. Hiervoor is onafhankelijk toezicht en een mensenrechtentoets vooraf nodig. We sluiten voortaan alleen formele afspraken waarop het Europees Parlement en het Europese Hof van Justitie controle kunnen uitoefenen.
• Humane opvang van ongedocumenteerden. Ongedocumenteerde migranten hebben toegang tot basisvoorzieningen, zoals medische zorg, onderdak, leerplichtonderwijs en rechtsbijstand. Geen mens is illegaal. Mensen die buiten hun schuld niet terug kunnen keren naar hun land van herkomst krijgen een buitenschuldvergunning. We zetten ons actief in voor de regularisering van mensen zonder verblijfsstatus of zonder nationaliteit (staatlozen). De uitbuiting van ongedocumenteerden moet worden aangepakt en tegengegaan. De Europese wetgeving hiervoor wordt uitgebreid en aangescherpt. Er komen meldpunten waar mensen anoniem melding kunnen doen van discriminatie, uitbuiting en intimidatie. Werkgevers die zich hieraan schuldig maken, worden aansprakelijk gesteld.
• Mensenrechten aan de buitengrenzen. Er komt een einde aan pushbacks en geweld op Europees grondgebied en aan de Europese buitengrenzen. We zorgen voor goed uitgeruste en onafhankelijke monitoringsmechanismen om mensenrechten aan de grens te garanderen. Het EU-Grondrechtenbureau houdt hier toezicht op. De Europese Commissie ziet erop toe dat alle lidstaten hun verplichtingen nakomen en treedt op wanneer dit niet het geval is. Lidstaten en instellingen (zoals Frontex) die pushbacks uitvoeren, worden bestraft – bijvoorbeeld met hoge geldboetes.
• Mensenrechtenschendingen. We stoppen EU-financiering en Frontex-operaties als lidstaten zich schuldig maken aan mensenrechtenschendingen tot lidstaten die gebreken volledig hersteld hebben. Bij medeplichtigheid aan mensenrechtenschendingen zijn EU-agentschappen ook aansprakelijk en worden er juridische maatregelen getroffen tegen betrokkenen. Ook zien we erop toe dat er geen Europees geld gaat naar onmenselijke en ineffectieve maatregelen als het bouwen van muren.
• Frontex. De plannen om Frontex naar niet-EU-landen te sturen, bevriezen we tot Frontex grote hervormingen heeft doorgevoerd en zich aantoonbaar houdt aan de mensenrechten. Bovendien mag deze ondersteuning alleen verleend worden aan derde landen die toegang tot een goede asielprocedure garanderen.
• Humanitair visum. Mensen die op individuele gronden niet veilig zijn in hun land, kunnen een humanitair visum aanvragen bij diplomatieke posten van de EU.
• Financiering opvang in de regio. De buurlanden van conflictregio’s vangen het overgrote deel van de vluchtelingen wereldwijd op. De EU zet zich in voor mondiale solidariteit door middel van een vluchtelingenfonds, waarmee ook deze vluchtelingen toegang krijgen tot menswaardige opvang en een toekomstperspectief. We intensiveren humanitaire en ontwikkelingshulp en komen ook tegemoet aan de noden van lokale (gast)gemeenschappen. We dragen bij aan projecten in andere derde landen om bescherming en mensenrechten te garanderen in een doorreisland, en om ondersteuning te bieden aan terugkeer en het opbouwen van een duurzaam bestaan in het herkomstland.
• Search and rescue. Wie in nood is op zee, redden we. We steunen een Europese search and rescue-missie waarin lidstaten en Frontex samen verantwoordelijkheid nemen wanneer een boot in gevaar komt en zorgen voor ontscheping in een Europese haven. De reddingscapaciteit op zee breiden we aanzienlijk uit en coördineren we Europees. We staan achter ngo’s en individuen die mensenlevens redden en criminaliseren hen niet.
• Libië. We moeten migratiesamenwerking met Libië stopzetten totdat de detentiecentra van migranten zijn gesloten en er harde garanties zijn voor de adequate bescherming van de rechten van migranten. We zetten ons via initiatieven zoals de AU-EU-UN Tripartite Taskforce in Libië actief in voor de sluiting van detentiecentra, het voorkomen van mensenrechtenschendingen en harde garanties voor de adequate bescherming van de rechten van migranten. Onder geen beding mag de EU betalen voor het terugslepen van migranten naar mensonterende situaties.
• Transparante financiering. Er gaat Europees geld naar menswaardige opvang en snellere, eerlijke asielprocedures. De Europese Commissie publiceert voortaan hoeveel EU-geld er binnen en buiten de EU naar migratie en grensbeheer gaat, en naar welke specifieke projecten. Er komt een bindende mensenrechtentoets voor migratie- en grensprojecten met onafhankelijke monitoring.
• Opvang Oekraïners. De succesvolle opvang van Oekraïense vluchtelingen is een voorbeeld van Europese solidariteit. We verlengen voorlopig de tijdelijke beschermingsrichtlijn voor vluchtelingen uit Oekraïne, maar indien de oorlog langer aanhoudt zoeken we naar mogelijkheden voor mensen om zich op lange termijn te vestigen in Nederland en andere EU-landen. Voor de derdelanders uit Oekraïne moet er een adequate oplossing worden gezocht, zodat zij niet tussen wal en schip vallen. De opvang van de Oekraïense vluchtelingen moet als voorbeeld dienen voor de opvang van alle vluchtelingen, ongeacht hun land van herkomst.
• Integratie. We passen lessen die we kunnen trekken uit de opvang en integratie van Oekraïners toe bij vluchtelingen uit andere landen. We bevorderen dat ook zij eerder en gemakkelijker tijdens hun procedure al aan het werk kunnen en taalles krijgen. Statushouders krijgen toegang tot effectief inburgeringsonderwijs en begeleiding naar de arbeidsmarkt. Asielbuurtcentra zoals in Utrecht gevestigd waarbij rekening wordt gehouden met lokale noden en integratie, kunnen Europees gezien als voorbeeld dienen.