3.6 Een rechtvaardig, humaan en realistisch asielbeleid
Wij staan pal voor het Vluchtelingenverdrag en de humane opvang van vluchtelingen. Dat vraagt een solidair Europees beleid gericht op veilige routes en snelle duidelijkheid en terugkeer voor iedereen die geen recht heeft op asiel. De realiteit is dat er altijd mensen zijn die moeten vluchten voor oorlog, onderdrukking en geweld. Door in de volle breedte bij te dragen aan conflictpreventie, eerlijke handel, noodhulp, schuldkwijtschelding, ontwikkelingssamenwerking en klimaatbeleid kan Europa veel meer doen om de noodzaak om te vluchten weg te nemen. Momenteel vangen buurlanden en regio’s van conflictgebieden het overgrote deel van de vluchtelingen wereldwijd op. Voor hen die toch een veilig heenkomen moeten zoeken in Europa staat het recht op het aanvragen van asiel als een paal boven water. Een humaan asielbeleid betekent dat we de opvang van vluchtelingen beter organiseren. Voor veel Nederlanders is de opvang van vluchtelingen vanzelfsprekend, maar er leven ook veel zorgen. Het gevoel van controle mist, de kwaliteit van opvanglocaties zakt steeds vaker onder de humane grens, lange wachttijden bemoeilijken de integratie, de terugkeer van mensen die geen recht hebben op asiel hapert en een kleine groep die vaak geen perspectief heeft op asiel veroorzaakt overlast. Landen concurreren met elkaar om zo onaantrekkelijk mogelijk te worden voor asielzoekers. Alleen extreemrechts spint hier garen bij.
Het gebrek aan veilige routes leidt ertoe dat mensensmokkelaars goud geld verdienen en vluchtelingen hun leven moeten wagen in gevaarlijke bootjes op de Middellandse Zee. Tegelijk lukt het nog onvoldoende om mensen die om andere redenen dan asielgronden naar Europa proberen te komen, te ontmoedigen de gevaarlijke en dure tocht te ondernemen. Op zoek naar bescherming stuiten vluchtelingen op muren en gewelddadige pushbacks. Mensen op zee worden aan hun lot overgelaten en verdrinken. Ondertussen worden humanitaire organisaties en hulpverleners vervolgd als ze op zee mensen redden. De EU financiert zelfs de dubieuze Libische kustwacht en sluit schimmige migratiedeals met landen als Tunesië, waar de rechten van migranten op grove wijze geschonden worden. Wie het wel lukt om de EU te bereiken, krijgt te maken met schrijnende situaties van Lampedusa tot Ter Apel. Dat moet anders. We moeten daarom het asielstelsel beter en eerlijker organiseren, in het belang van vluchtelingen en de samenleving als geheel. Dat helpt ook het draagvlak te behouden. Een rechtvaardig, humaan en realistisch vluchtelingenbeleid is hard nodig in Europa.
Omdat Nederland deel uitmaakt van het gemeenschappelijk Europees asielsysteem met één gezamenlijke Europese buitengrens, moeten we deze uitdagingen Europees aanpakken. We zetten in op een eerlijke verdeling van de verantwoordelijkheid tussen alle EU-lidstaten, zowel voor de spreiding van asielzoekers over Europa als voor humane opvang en fatsoenlijke asielprocedures met juridische waarborgen en snelle duidelijkheid. We bevorderen dat wie geen recht op asiel heeft, snel terugkeert naar het land van herkomst. Met meer reguliere en veilige routes en hervestiging van de meest kwetsbare vluchtelingen via de vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties (UNHCR), voorkomen we dat mensen een levensgevaarlijke tocht moeten afleggen voor een asielaanvraag. Zo bieden we alternatieven om irreguliere migratie te verminderen ten gunste van reguliere, veilige routes voor vluchtelingen. Eenmaal in Europa is betere integratie van nieuwkomers van groot belang. Zij moeten daartoe snel toegang krijgen tot de arbeidsmarkt en taallessen. We trekken lessen uit de succesvolle opvang van Oekraïense vluchtelingen, toen de EU liet zien dat we tot grote solidariteit in staat zijn. We passen die lessen toe op asielzoekers uit andere landen.
Eerlijk beleid betekent ook dat mensen die geen recht hebben op asiel snel duidelijkheid krijgen en terugkeren naar het land van herkomst. Door te werken aan gelijkwaardige relaties met herkomstlanden, worden ook afspraken over terugkeer effectiever. Daar komt bij dat we opvang in de regio’s waar vluchtelingen vandaan komen actief ondersteunen. Zij verdienen daarbij substantieel grotere steun van Europa om aan deze vluchtelingen een toekomstperspectief te kunnen bieden. Afspraken met andere landen over migratie moeten altijd voldoen aan waarborgen voor de rechten en veiligheid van vluchtelingen en migranten, in lijn met internationale verdragen.