3.5 Grip op arbeidsmigratie
Migratie is van alle tijden en veelzijdig. Maar – zoals de Staatscommissie Demografische Ontwikkelingen 2050 schetst – een toekomstbestendig migratiebeleid vergt regie en grip. Daarbij vormen mensen die vluchten voor oorlog, geweld en onderdrukking maar een klein deel van het migratiecijfer. Arbeidsmigranten vormen verreweg de grootste groep.
Op arbeidsmigratie kunnen en moeten we veel steviger regie voeren. Arbeidsmigratie is nu steeds vaker een verdienmodel om op de laagste prijs te concurreren met schandalige uitbuiting tot gevolg. Hieraan stellen we paal en perk door stevige arbeidsvoorwaarden te verankeren voor iedere werknemer, deze streng te handhaven en de arbeidsmigratie vanuit landen buiten de EU strikt te reguleren. We rekenen af met sectoren die draaien op uitbuiting.
Door migratie beter te reguleren kunnen we de rechten van migranten beter waarborgen, de maatschappelijke bijdrage van migratie vergroten en de impact verkleinen. Door de regie te nemen, voorkomen we dat enkele bedrijven profiteren van migratie terwijl de rest van de samenleving opdraait voor de kosten van hun huisvesting en benodigde voorzieningen. Dit vergt een politiek gebaseerd op feiten, met respect voor fundamentele waarden en internationale afspraken, en gericht op een realistische en humane aanpak.
Voor een gezonde samenleving is gematigde bevolkingsgroei essentieel. Het rapport van de Staatscommissie Demografische Ontwikkelingen 2050 beveelt aan scherpe keuzes te maken, met name op het gebied van arbeidsmigratie. Het recht om vrij te reizen, te wonen en te werken binnen Europa is een groot goed, waar ook veel Nederlanders gebruik van maken. Maar het recht om elders te werken mag geen vrijbrief zijn voor uitbuiting en asociale arbeidspraktijken. Ook mag arbeidsmigratie geen onevenredige druk op publieke voorzieningen leggen. We accepteren niet langer dat hele economische sectoren, die vaak ook nog weinig bijdragen aan de brede welvaart, misbruik maken van goedkope en kwetsbare arbeidskrachten. Op arbeidsmigratie moeten we meer regie voeren, in het voordeel van mensen en onze groene economie. We maken daarom scherpe keuzes en willen af van arbeidsmigratie als verdienmodel.
In lijn met onze groene en sociale industriepolitiek kiest GroenLinks-PvdA voor bedrijvigheid en
banen die maatschappelijk van toegevoegde waarde zijn en fatsoenlijke arbeidsvoorwaarden bieden. Door de inzet van arbeidsmigranten beter te reguleren, maken we niet alleen een einde aan een bedrijfsmodel gebaseerd op uitbuiting en oneerlijke praktijken, maar zal ook het aantal arbeidsmigranten gericht afnemen. Door de sociale lat voor iedereen hoger te leggen, kiezen we voor veilig en gezond werk. Dat biedt zekerheid en gaat uitbuiting van arbeidsmigranten tegen. We rekenen af met sectoren die arbeidsmigranten uitknijpen en weinig bijdragen aan de brede welvaart. We pakken de schimmige uitzend- en arbeidsconstructies aan waarmee werkgevers steeds goedkopere arbeidskrachten van buiten de EU kunnen inzetten onder slechte werkomstandigheden. We maken arbeidsmigranten minder afhankelijk van hun werkgevers. Zo doorbreken we oneerlijke concurrentie tussen werknemers op de werkvloer en de race naar de bodem wat betreft arbeidsvoorwaarden. Deze misstanden zetten ook de leefbaarheid van vaak al kwetsbare gemeenschappen en stadswijken onder druk door ondermaatse en overbevolkte huisvesting van arbeidsmigranten. We gaan streng handhaven op werkgevers die arbeidsmigranten misbruiken om hun eigen kosten te drukken en te concurreren op arbeidsvoorwaarden.
Tegelijkertijd erkennen wij dat er essentiële sectoren zijn met grote tekorten aan werknemers, waarbij gerichte arbeidsmigratie – ook van buiten de EU – nodig is. Denk bijvoorbeeld aan de zorg, de bouw en de energietransitie. Maar dat kan alleen goed gereguleerd en onder fatsoenlijke voorwaarden van eerlijk, veilig en goed (betaald) werk. Europa moet dan ook scherpere regels stellen voor gerichte arbeidsmigratie uit derde landen, waarbij mens en maatschappij vooropstaan. Zo voorkomen we ongereguleerde arbeidsmigratie van buiten de EU.
Arbeidsmigranten verdienen dezelfde bescherming als lokale werknemers. Met versterkte rechten en hogere lonen voor werknemers en intensievere handhaving tillen we de bescherming van alle werkenden in de EU naar een hoger niveau. Betere naleving van arbeidsrecht is nodig door een sterker mandaat voor de Europese Arbeidsinspectie, meer capaciteit voor nationale arbeidsinspecties, beter beschermde Europese vakbonden en een Europese zwarte lijst voor bedrijven die arbeidswetgeving ontwijken. We trekken in de hele EU lessen uit goede lokale
voorbeelden, zoals werkgevers die investeren in de bouw van sociale huurwoningen of taallessen en opleidingen onder werktijd.