7.5 Grip op arbeidsmigratie

• Arbeidsmigratie: van uitbuiting naar sturing. Onze keuze voor hogere lonen en goede arbeidsvoorwaarden betekent dat het overschot aan slecht betaald, vies en gevaarlijk werk verdwijnt. We koesteren het individuele recht om binnen de EU in een ander land te werken als een groot goed, maar maken een einde aan de uitbuiting van arbeidsmigranten als verdienmodel voor werkgevers. Deze vorm van arbeidsmigratie zal dus afnemen. Bovendien staan we niet langer toe dat werkgevers de kosten en risico’s van ongereguleerde arbeidsmigratie afwentelen op de samenleving. Denk bijvoorbeeld aan de leefbaarheid van wijken die onder druk staat omdat werkgevers hun arbeidsmigranten onder erbarmelijke omstandigheden huisvesten. We gebruiken de bestaande Wet allocatie arbeidskrachten door intermediairs om werkgevers te verplichten 85% van de werknemers in dienst te nemen. Zo krijgen arbeidsmigranten eerder een vaste baan. Om onwenselijke constructies met de vaak kwetsbare groep derdelanders te voorkomen nemen we in de wet op dat het verplicht is dat zij een direct contract hebben met de materieel werkgever waar zij het werk verrichten. Voor werk achter de voordeur in private huishoudens geldt ook dat dit onder overheidstoezicht valt. Ook maken we arbeidsmigranten minder afhankelijk van hun opdrachtgevers door hun werk los te koppelen van hun vervoer, zorgverzekering en huisvesting. Voor huisvesting van arbeidsmigranten moet een doelgroepenbeleid worden ingesteld. We regelen dat arbeidsmigranten huurbescherming en huurprijsbescherming krijgen, waardoor huisvesting geen verdienmodel meer is voor uitzendbureaus om arbeidsmigranten naar Nederland te halen. Daardoor wordt ook de draagkracht van arbeidsmigratie van de omgeving door middel van een bedrijfseffectrapportage onderzocht. Ook pleiten we voor een sociaaleffectrapportage voor arbeidsmigratie. We informeren arbeidsmigranten proactief over hun rechten op de Nederlandse arbeidsmarkt.
• Gelijke arbeidsvoorwaarden. De aanbevelingen van het rapport-Roemer om de uitbuiting van arbeidsmigranten te stoppen voeren we versneld uit, maar we gaan een stap verder. We verhogen het minimumloon naar € 16 per uur. Sectoren die draaien op onderbetaling zullen krimpen. We verminderen de maximumduur van onzekere contracten, en schaffen uitzonderingen voor uitzendwerk af. Werkgevers gaan minstens 85% van hun werknemers in dienst te nemen. Daardoor kunnen werkgevers niet langer gebruik maken van speciale constructies om sociale zekerheidskosten te omzeilen. Met een Europees sociaal zekerheidsnummer kunnen we controleren of werkgevers voldoende premies afdragen. Er komt een vergunningplicht voor uitzendbureaus. We trekken de vergunning in als ze de wet overtreden. In heel Europa komen er normen voor uitzendbureaus, door de uitzendrichtlijn te herzien.
• Aanpak sociale dumping en schijndetachering. We hebben grip op migratie nodig en zijn geen voorstander van ongereguleerde arbeidsmigratie van buiten de EU. Mits gereguleerd en onder fatsoenlijke voorwaarden van eerlijk, veilig en goed (betaald) werk, erkennen we dat arbeidsmigratie voor essentiële sectoren, zoals de zorg en rondom de energietransitie, een belangrijke bijdrage kan leveren aan arbeidstekorten. Misbruik door werkgevers willen we echter op geen enkele wijze faciliteren. Sommige werkgevers kiezen ervoor om arbeidsmigranten in te lenen via een uitzendbureau elders in Europa. Het gaat hierbij steeds vaker om mensen van buiten de EU. Inleenkrachten krijgen dan hun loon via het buitenlandse bedrijf en de sociale premies worden afgedragen in dat land. Werkgevers maken zich zo schuldig aan oneigenlijke concurrentie op arbeidsvoorwaarden, want er wordt hier gewerkt met het lage loon van elders (sociale dumping). Met de invoering van een Europees sociaal zekerheidsnummer gaan we deze praktijk tegen. Dan kan direct gecontroleerd worden waar iemand sociaal verzekerd is en of de werkgever überhaupt premies afdraagt.
• Aanpak malafide uitzendbureaus. Malafide uitzendbureaus hebben geen plek in Nederland. We voeren een vergunningplicht voor uitzendbureaus in waarbij de vergunning wordt verleend door een publieke instelling en jaarlijks moet worden vernieuwd. Uitzendbureaus die arbeidsmigranten blijken uit te buiten of uitzendkrachten inzetten onder illegale arbeidsomstandigheden, verliezen hun vergunning. Daarnaast zetten we ons in voor herziening van de Europese uitzendrichtlijn, zodat ook in Europa betere regels komen voor internationale opererende uitzendbureaus. Inleners die met een uitzendbureau zonder vergunning werken kunnen boetes verwachten. In sectoren waarin de grootste misstanden voorkomen, verbieden we de inhuur van uitzendkrachten, naar Duits voorbeeld. We zorgen ervoor dat uitzendkrachten die voor zichzelf opkomen, niet direct voor ontslag hoeven te vrezen. Dat doen we door het inroepen van het uitzendbeding in die gevallen aan banden te leggen.
• Taalonderwijs voor perspectief. Veel arbeidsmigranten blijven langer dan ze van tevoren hadden gedacht. Arbeidsmigranten die zich langdurig in Nederland vestigen moeten de taal kunnen leren. Kennis van de Nederlandse taal is goed voor het welzijn van arbeidsmigranten, hun veiligheid op de werkvloer en de sociale cohesie in Nederland. Werkgevers worden verplicht om taallessen te faciliteren onder werktijd.
• Wonen en leefbaarheid. Arbeidsmigranten worden vaak gehuisvest onder erbarmelijke omstandigheden. Slecht voor de arbeidsmigrant en onwenselijk voor kwetsbare wijken waarin dit gebeurt. Bovendien legt arbeidsmigratie extra druk op het tekort aan betaalbare woningen. We voeren een vergunningplicht in voor de verhuurder. Gemeenten gaan een leefbaarheidstoets uitvoeren bij het toelaten van nieuwe bedrijvigheid, waarbij ook wordt gekeken naar de gevolgen voor huisvesting in omringende gemeenten. De mogelijkheid voor werkgevers om huisvestingskosten in te houden op het loon verdwijnt. Daardoor nemen we ook de mogelijkheid weg voor werkgevers om hier geld mee te verdienen. Ook voor arbeidsmigranten gaat het gewone huurrecht gelden. We komen met een aanpak om dakloosheid van arbeidsmigranten tegen te gaan, en maken hierover ook afspraken binnen de EU en landen van herkomst.
• Handhaving. Om effectief te kunnen handhaven geven we de Arbeidsinspectie meer middelen en meer bevoegdheden. De Arbeidsinspectie moet handhaven als daar de geringste aanleiding voor is. Die aanleiding kan bestaan uit een melding van een vakbond of andere belangenbehartiger. Onder het motto ‘comply or explain’ voor de Arbeidsinspectie, het UWV en de Belastingdienst. We verbeteren de samenwerking tussen de Arbeidsinspectie, de Belastingdienst, de FIOD, het UWV, gemeenten en de politie en zetten integrale inspectieteams in. Er komt ook meer samenwerking met buitenlandse handhavingsorganisaties. Werkgevers die zich niet houden aan de wettelijke normen voor goed werkgeverschap krijgen hoge boetes én moeten gedupeerde werknemers financieel compenseren bij misstanden. We kijken kritisch naar het (nieuw in te voeren) strafrechtelijk artikel voor de aanpak van arbeidsuitbuiting.
• Afschaffen belastingvoordeel expats. Sommige buitenlandse werknemers krijgen nu een belastingkorting van 30%. We vinden het onwenselijk als buitenlandse werknemers vanwege belastingvoordelen naar Nederland komen. Daarom schaffen we het belastingvoordeel voor expats af. Dat geldt ook voor de ET-regeling, die een oneigenlijk kostenvoordeel oplevert voor werkgevers die buitenlandse werknemers in dienst nemen.